Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024: Giảm năm đóng lương hưu, khó rút một lần – Người Lao Động nên làm gì?

1. Giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu

Theo Luật BHXH năm 2014 (hết hiệu lực thi hành ngày 01/7/2025), người lao động đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại khoản 2 Điều 169 BLLĐ năm 2019 khi nghỉ việc có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc từ đủ 20 năm trở lên thì được hưởng lương hưu. 

Theo Luật BHXH năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2025) và Điều 4 Nghị định 135/2020/NĐ-CP năm 2025, người lao động đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại khoản 2 Điều 169 Bộ luật Lao động năm 2019 khi nghỉ việc có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng lương hưu.

Như vậy, khi Luật BHXH mới được áp dụng người lao động có thể hưởng lương hưu khi đủ tuổi nghỉ hưu và đã đóng BHXH từ 15 năm trở lên, thay vì 20 năm như trước đây. Điều này tạo điều kiện cho nhiều người lao động tiếp cận chế độ hưu trí sớm hơn.

2. Bổ sung chế độ thai sản vào BHXH tự nguyện

Theo luật BHXH năm 2014, chế độ thai sản chỉ áp dụng cho BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, Luật BHXH năm 2024 đã mở rộng chế độ này cho người tham gia BHXH tự nguyện, cụ thể: tại Điều 95, người lao động tham gia BHXH tự nguyện (bao gồm cả lao động nữ và lao động nam) hoặc vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con thì được hưởng trợ cấp bằng 02 triệu đồng cho:

• Mỗi con được sinh ra;
• Mỗi thai từ 22 tuần tuổi trở lên không may chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ.

Việc bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện nhằm tăng tính hấp dẫn của chính sách BHXH tự nguyện, thu hút người dân (đặc biệt là nhóm lao động trẻ tuổi) tham gia BHXH tự nguyện.

3. Thay đổi quy định về nhận BHXH một lần

Người lao động tham gia BHXH từ thời điểm 01/7/2025 được rút bảo hiểm xã hội 1 lần nếu thuộc trường hợp quy định như sau:

• Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH;
• Ra nước ngoài để định cư;
• Người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS,...
• Người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên;
• Người khuyết tật đặc biệt nặng,.…

Chỉ có trường hợp người lao động sau 12 tháng nghỉ việc, không tham gia BHXH và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm thì không được rút BHXH một lần nữa. Như vậy, người lao động vẫn sẽ được rút BHXH một lần tuy nhiên điều kiện có phần khắt khe hơn so với trước đây. Quy định này nhằm khuyến khích người lao động duy trì tham gia BHXH để hưởng lương hưu và các chế độ dài hạn khác.

4. Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc

Tại Điều 2 Luật BHXH năm 2024 quy định mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, họ sẽ tham gia và thụ hưởng đầy đủ các chế độ BHXH bắt buộc như các đối tượng khác, đảm bảo quyền lợi cho nhóm lao động này, cụ thể:

• Chủ hộ kinh doanh (có đăng ký kinh doanh);
• Người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố tương tự như đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã;
• Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp tại công ty và công ty mẹ, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương;
• Người lao động làm việc không trọn thời gian (người lao động làm việc theo chế độ linh hoạt);
• Trường hợp không giao kết hợp đồng lao động hoặc thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên, phù hợp với Bộ luật Lao động năm 2019.

5. Khuyến khích bảo lưu thời gian đóng BHXH

Theo Luật BHXH năm 2024, người lao động không hưởng BHXH một lần mà bảo lưu thời gian đóng để tiếp tục tham gia thì có cơ hội được thụ hưởng các quyền lợi cao hơn như:

• Được hưởng các chế độ với mức hưởng cao hơn khi tiếp tục tham gia BHXH;
• Được hưởng lương hưu với điều kiện dễ dàng hơn;
• Trong thời gian hưởng lương hưu được Quỹ BHXH đóng BHYT;
• Được hưởng trợ cấp hằng tháng khi không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội;
• Trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng thì được ngân sách Nhà nước đóng BHYT.

6. Người tham gia xuất khẩu lao động được gộp thời gian hưởng lương hưu

Theo Khoản 4 Điều 66 Luật BHXH năm 2024 bổ sung quy định tính cộng gộp thời gian tham gia BHXH cả ở Việt Nam và nước ngoài cho người lao động. Việc tính mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện hưởng lương hưu mà có thời gian đóng BHXH theo quy định của Điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên nhưng có thời gian đóng BHXH ở Việt Nam dưới 15 năm thì cứ mỗi năm đóng sẽ được tính bằng 2,25% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH. Điều 8 Luật BHXH năm 2024 còn quy định việc hợp tác quốc tế về BHXH theo hướng thúc đẩy đàm phán, ký kết các điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế về BHXH để bảo đảm quyền lợi cho người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài, người lao động nước ngoài đến làm việc tại Việt Nam.