Tranh chấp lối đi chung với hàng xóm, giải quyết thế nào theo Luật Đất đai 2024?
Tranh chấp lối đi chung giữa các hộ liền kề xảy ra tương đối phổ biến, đặc biệt tại các khu dân cư đông đúc, đất chia tách nhiều lần tuy nhiên nhiều người còn lúng túng không biết giải quyết tranh chấp này thế nào. Bài viết dưới đây TACO sẽ giúp bạn đọc hiểu sâu hơn về tranh chấp lối đi chung với hàng xóm và cách giải quyết theo theo Luật Đất đai 2024 và Bộ luật Dân sự 2015.
1.Tranh chấp lối đi chung là gì?
Khác với lối đi qua, lối đi chung hiện nay chưa được quy định cụ thể trong văn bản pháp luật nào. Tuy nhiên có thể hiểu lối đi chung là phần diện tích đất được cắt ra để các chủ sử dụng đất sử dụng làm lối đi ra đường giao thông công cộng. Tranh chấp lối đi chung là cách gọi để chỉ các mâu thuẫn về việc mở lối đi chung hay mâu thuẫn do lấn, chiếm đất giữa các chủ sử dụng đất liền kề. Đây là các tranh chấp thuộc lĩnh vực đất đai nhưng ít ai biết, về bản chất các tranh chấp này vẫn có những điểm khác nhau, do đó cách giải quyết tranh chấp cũng khác nhau.2. Xác định tính chất lối đi đang tranh chấp
Trường hợp 1 : tranh chấp về mở lối đi chung:
Lối đi chung được hình thành từ phần diện tích đất do người sử dụng đất phía ngoài tự dành ra hoặc theo thỏa thuận hoặc chuyển nhượng cho người phía trong để có lối ra đường công cộng (giống với lối đi qua). Hoặc, lối đi chung do các chủ sử dụng đất cắt một phần đất của mình tạo nên, đồng thời lối đi chung tạo thành ranh giới sử dụng đất giữa các thửa đất liền kề (thường gọi là đường đi chung hoặc ngõ đi chung). Có thể thấy, việc mở lối đi chung là quyền của người sử dụng đất tự dành ra/theo thỏa thuận/chuyển nhượng một phần diện tích đất để làm lối đi chung. Theo Điều 254 Bộ luật dân sự 2015 quy định: “ Chủ sở hữu có bất động sản bị vây bọc bởi các bất động sản của các chủ sở hữu khác mà không có hoặc không đủ lối đi ra đường công cộng, có quyền yêu cầu chủ sở hữu bất động sản vây bọc dành cho mình một lối đi hợp lý trên phần đất của họ,.... và nếu có tranh chấp về lối đi thì có quyền yêu cầu Tòa án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác xác định.” Như vậy, đây được coi là tranh chấp dân sự, trường hợp đương sự lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp là khởi kiện thì có quyền khởi kiện tại Tòa án.Trường hợp 2: tranh chấp do lấn, chiếm đất giữa các chủ sử dụng đất liền kề:
Hầu hết các vụ việc xảy ra do hành vi lấn, chiếm đất giữa những người sử dụng đất liền kề trên thực tế là tranh chấp đất đai. Theo khoản 47 Điều 3 Luật đất đai 2024, khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP, tranh chấp về lối đi do hành vi lấn, chiếm giữa những người sử dụng đất liền được xác định là tranh chấp đất đai (tranh chấp trong việc xác định ai là người có quyền sử dụng đất).
3. Hướng giải quyết tranh chấp lối đi chung:
Bước 1: Hòa giải tranh chấp
- Tự hòa giải hoặc thông qua hòa giải ở cơ sở, quy định tại Khoản 1 Điều 235 Luật đất đai 2024
- Bắt buộc Hòa giải tại UBND xã, phường thị trấn nơi có đất tranh chấp theo khoản 2 Điều 235 Luật Đất đai 2024.
Bước 2: Đề nghị UBND cấp huyện, cấp tỉnh giải quyết
Theo điểm a khoản 2 Điều 236 Luật Đất đai , tranh chấp mà đương sự không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất quy định tại Điều 137 Luật Đất đai 2024 thì đương sự chỉ được lựa chọn một trong hai hình thức giải quyết sau:- Một là nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại UBND có thẩm quyền (nếu tranh chấp giữa hộ gia đình, cá nhân với nhau thì nộp tại UBND cấp huyện).
- Hai là khởi kiện tại Tòa án nơi có đất tranh chấp theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự.
Bước 3: Nộp đơn khởi kiện tại Tòa án nếu hòa giải không thành
Điều kiện để đương sự được khởi kiện tại Tòa án nhân dân: Căn cứ khoản 1, 2 Điều 236 Luật Đất đai, gồm:- Người khởi kiện có quyền khởi kiện;
- Tranh chấp thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án theo loại việc;
- Tranh chấp chưa được giải quyết;
- Tranh chấp đã được hòa giải tại UBND cấp xã.
- Giấy tờ nhà đất (sổ đỏ, sổ trắng, giấy tờ liên quan);
- Chứng cứ về quá trình sử dụng lối đi (hình ảnh, nhân chứng, biên bản họp dân cư, v.v.);
- Biên bản hòa giải không thành tại UBND.
